“Ik heb er geen woorden voor”, zei María Corina Machado toen ze hoorde dat ze de Nobelprijs voor de Vrede had gewonnen. “Bedankt, maar ik hoop dat u begrijpt dat dit een hele beweging is, dat dit een prestatie is van een hele samenleving. Ik ben maar één persoon, ik verdien dit zeker niet.”
Ze krijgt de prijs ‘voor haar onvermoeibare inzet voor de bevordering van democratische rechten voor het volk van Venezuela, en voor haar strijd om een rechtvaardige en vreedzame overgang van dictatuur naar democratie’.
Machado wilde in 2024 deelnemen aan de verkiezingen in Venezuela, maar werd buitengesloten door president Nicolás Maduro. Hij won, en kreeg een derde termijn, in verkiezingen die door experts worden beschouwd als oneerlijk. Machado wordt nu vervolgd door het regime van Maduro, en is ondergedoken in Venezuela.
Maduro heeft nog niet gereageerd op het nieuws dat Machado nu de Nobelprijs voor de Vrede wint.
Stabiele kracht
De 58-jarige Machado strijdt al sinds 2002 voor eerlijke verkiezingen in haar land. Ze zette een organisatie op die strijd tegen stemfraude, en ging in 2011 zelf de politiek in.
“Wat haar zo bijzonder maakt, is hoe constant en stabiel ze is”, vertelt Patricio Silva, hoogleraar Latijns-Amerika Studies aan de Universiteit Leiden. “Ze zit al sinds de regering van Hugo Chávez in de oppositie, dus al voor de komst van Maduro in 2013. Ik herinner nog goed dat ze toen opstond en een hele kritische opmerking maakte, in het midden van een toespraak van Chávez, in een parlement dat totaal onder controle was van Chávez.”
“Machado wordt nu bedreigd, er wordt echt op haar gejaagd door het regime van Maduro”, zegt Silva. Maar Machado verlaat het land niet. Dat heeft Edmundo González wél gedaan, de oppositiekandidaat die in 2024 mocht meedoen aan de verkiezingen en het opnam tegen Maduro. Hij is naar Spanje gevlucht.
“Alle Venezolanen wisten dat Machado eigenlijk de president van het land had moeten worden, en dat zij de persoon was achter González”, legt Silva uit.
Als Machado opgepakt wordt, kunnen de gevolgen volgens Silva desastreus zijn, in zo’n dictatorieel regime. “En toch weet ze telkens contact met de buitenwereld te houden, ze blijft heel rustig en kalm. Ze wil het regime beëindigen op een vreedzame manier, door constant te protesteren. Ze krijgt waarschijnlijk ondersteuning van verschillende buitenlandse ambassades, en zal waarschijnlijk steeds op verschillende adressen slapen.”
De prijs zou politieke consequenties kunnen hebben in Venezuela en de druk op Maduro kunnen verhogen, zegt Silva. “Dat is tenminste wat de oppositie verwacht, maar we gaan het zien.” Hij wijst op een combinatie van factoren in het land, zoals de politieke repressie en publieke onvrede, maar ook de Venezolaanse boten die de Verenigde Staten de laatste weken aanvalt.
Drugsboten
De Amerikaanse president Donald Trump beloofde onlangs om ‘Venezolaanse terroristen en smokkelnetwerken te vernietigen’, omdat er veel drugs vanuit Venezuela naar de Verenigde Staten zouden vloeien. Trump wil specifiek de smokkel van fentanyl stoppen.
Venezuela speelt een relatief kleine rol in de drugssmokkel, blijkt onder andere uit onderzoek van The New York Times: “Volgens gegevens van de Verenigde Staten, Colombia en de Verenigde Naties wordt het overgrote deel van de cocaïne elders in Latijns-Amerika geproduceerd en gesmokkeld. En Venezuela levert helemaal geen fentanyl, zeggen deskundigen.”
Gevolgen voor Machado
Het is nog onduidelijk welke gevolgen de Nobelprijs voor Machado zullen hebben. “Ik denk dat het Maduro in een heel lastig parket brengt”, zegt Silva. “Hij kan de oppositie waarschijnlijk niet harder gaan aanpakken, omdat alle ogen nu gericht zijn op Venezuela, althans op de korte termijn, naar aanleiding van de Nobelprijs.”
“Misschien geeft het Machado juist meer ruimte. Ze was al behoorlijk bekend, maar nu kent de hele wereld haar. Als er nu iets met haar gebeurt, dan ziet de hele wereld dat.”
Het is nog niet duidelijk of Machado bij de uitreiking van de Nobelprijs kan zijn, aangezien ze in Venezuela is ondergedoken. Als ze er niet bij kan zijn, behoort ze tot een illuster rijtje winnaars die om politieke redenen niet bij de uitreiking konden zijn, zoals de Russische atoomgeleerde en dissident Andrei Sacharov in 1975 en de Myanmarese politica Aung San Suu Kyi.
Hieronder zie je hoe de Nobelprijs bekend werd gemaakt:
